Verduurzamen

CO2-NEGATIEF TELEN MET ULTRA-CLIMA

CO2-negatief telen zonder verlies van kwaliteit en opbrengst? KUBO bewijst dat het kan. De afgelopen jaren werkte het bedrijf uit Monster hard aan de doorontwikkeling van haar Ultra-Clima concept en met resultaat. Praktijkproeven wijzen uit dat het mogelijk is om niet alleen de uitstoot van CO2 te verminderen, maar bovendien om meer CO2 uit de lucht te halen dan wordt uitgestoten.

Tekst: Jacco Strating
Fotografie: Sharon Schouten

Om groenten te telen is CO2 onmisbaar. Maar waarom zou je die CO2 extra toevoegen en een teveel aan CO2 weer uitstoten als de planten hun exacte CO2-behoefte ook zelf uit de buitenlucht kunnen halen? Met die gedachte ging KUBO aan de slag. Het Ultra-Clima concept bestond al langer en had internationaal furore gemaakt als duurzame teeltmethode. Maar KUBO bleef het concept de afgelopen jaren doorontwikkelen, waarbij sterk werd gefocust op het terugdringen van het CO2-verbruik. Met de eerste CO2-negatieve teeltstrategie als gevolg.

‘Wedstrijdje’
Luuk Graamans is Senior Consultant Greenhouse Technology bij KUBO. Voorheen werkte hij als onderzoeker bij Wageningen U&R en TU Delft. Hij geeft aan dat de term ‘CO2-negatief’ vaak al direct tot discussie leidt. “Veel mensen roepen dan: hoe kun je nu volledig CO2-neutraal zijn? Je zet een volledig gebouw neer en de tomaten worden gekweekt en gegeten, waarbij ook CO2 vrijkomt. Daarom is het belangrijk om duidelijk te maken wat we nu eigenlijk bedoelen.” Dat deed het bedrijf door een ‘wedstrijdje’ aan te gaan met Schenkeveld. “We wilden laten zien dat we op hetzelfde niveau kunnen kweken als een van de beste tomatentelers van Nederland, maar dan met veel minder CO2”, aldus Graamans. “En dat is gelukt.”

'Met maar liefst 92 procent minder gedoseerde CO2'

in ons testcenter Blue Lab

‍

De Ultra-Clima kas maakt gebruik van hernieuwbare energiebronnen, het hergebruiken van afgevangen CO2 én CO2 uit de buitenlucht als fertilisatie. Zo wordt de uitstoot aanzienlijk verlaagd. En omdat deze CO2 altijd beschikbaar is, kan met restwarmte zelfs CO2-neutraal worden geteeld. Daarnaast is het verbruik van water en energie lager en maakt het semi-gesloten concept gebruik van een innovatieve ventilatietechniek. Daarmee kan de CO2-footprint nog verder worden verlaagd. “We teelden in ons testcenter Blue Lab onder dezelfde omstandigheden als Schenkeveld, maar wij deden dat met 7 procent minder water, 22 procent minder elektriciteit en maar liefst 92 procent minder gedoseerde CO2. Bovendien realiseerden we een hogere opbrengst.” De resultaten zijn gevalideerd door een internationaal erkend adviesbureau op het gebied van duurzaamheid, geeft Graamans aan. “Maar zeker zo belangrijk is dat we Schenkeveld, niet de eerste de beste, hebben kunnen overtuigen dat ons concept werkt. Niet alleen op basis van getallen, maar ook door hoe het gewas erbij stond.”

Operationele input

Een kas vereist volgens Graamans allerlei materialen met een eigen CO2-footprint. “Aan de onderzijde de energie en aan de bovenkant de rechtstreeks gedoseerde CO2. Aan al die materialen zit een hele keten vast met ook weer een eigen CO2-footprint en dat geldt ook voor het water en plantmateriaal dat wordt gebruikt. Aan de consumentenkant heb je vervolgens nog verwerking, opslag, transport en consumptie. Dus als je de hele keten CO2-neutraal wilt maken, moet je al die aspecten meenemen.” Als je een CO2-negatieve tomaat wilt hebben hoef je volgens Graamans alleen maar te kijken wat er daadwerkelijk wordt gedoseerd en hoeveel een tomaat opneemt. “Dat is een makkelijkere berekening. Maar wij willen naar een CO2-negatieve teeltstrategie, dus kijken we ook naar de operationele input, de hoeveelheid elektriciteit en energie die nodig is om die tomaat te kunnen telen.”

De gouden standaard in de glastuinbouw is nog altijd de Venlo-kas. Een kas die voornamelijk functioneert met natuurlijke ventilatie. “Nadeel ten opzichte van het energie- en CO2-verbruik is dat je heel veel aan het doseren bent op momenten dat er veel licht is en vervolgens gaan de ramen open als het warm is en weg is de CO2. Dat is niet waar we naartoe willen als sector. De Ultra-Clima kas onderscheidt zich doordat we water laten verdampen waarmee we lucht van buitenaf laten afkoelen en vochtiger maken. Die lucht gaat door een verwarmingsunit en wordt onder druk gecirculeerd door de hele kas. De lucht gaat dus niet via het raam naar binnen en naar buiten, maar wordt centraal aangezogen en centraal tussen de planten verspreid. Daardoor wordt ook de CO2 van buiten voortdurend gecirculeerd en heb je dus een continue aanvoer van CO2 dicht bij het blad.”

Retrofit

Volgens Graamans is deze techniek niet alleen toe te passen op tomaten, maar ook bij andere producten. “Er loopt al een proef met aardbeien en we kijken naar meer gewassen.” Daarmee verwacht hij dat KUBO de komende jaren in verschillende teelten kan bijdragen aan verduurzaming. En daarvoor is volledige nieuwbouw lang niet altijd nodig. “We kunnen het concept zeker ook inpassen op bestaande bedrijven door middel van retrofit. Daar staat een investering tegenover, maar als je kijkt naar de toename in productie en kwaliteit, is dat ook snel terugverdiend.” Wel wijst Graamans erop dat de Ultra-Clima kas een totaalconcept is. “Als je dingen gaat weglaten, zullen de resultaten ook anders zijn. Want een Ferrari op standaard banden rijdt ook minder prettig.”