Verduurzamen

KETENBREED CO2 REDUCEREN IN AARDBEIENTEELT

Aardbeienteler Verkuijlen, groeispecialist Van Iperen, Bakker Barendrecht en Albert Heijn werken samen in een project om de circulaire meststof GreenSwitch® toe te passen in de aardbeienteelt. Doel van de pilot is om ketenbreed CO2 te reduceren. Samenwerking is nodig om doorbraken te realiseren, zegt Eveline Kijlstra, specialist Duurzaamheid bij Albert Heijn.

Tekst: Annemarie Gerbrandy
Fotografie: Sorcha Tijmons

Albert Heijn heeft als ambitie de uitstoot van broeikasgassen in de keten in 2030 met 45 procent te verminderen ten opzichte van 2018. De supermarktketen heeft al haar strategische partners, onder wie Bakker Barendrecht, aangezet te inventariseren waar de uitstoot zit en welke mogelijke oplossingen er zijn. Volgens Gerard Harleman van Bakker Barendrecht is 50 procent van de CO2-uitstoot afkomstig uit de glastuinbouw, door aardgasverbruik. 8 tot 10 procent komt uit kunstmest, waarbinnen 80 procent afkomstig is uit synthetische stikstof.

Kunstmestreductie
Albert Heijn vraagt om samenwerking en initiatieven om CO2-reductie in de keten te realiseren, zegt Harleman. “Daarvoor is een aantal pilots in het leven geroepen. Kunstmestreductie is daar één van, met Bakker Barendrecht in de lead. We hebben daarvoor een aantal strategieën opgezet, waaronder vervanging door natuurlijke mest, uit onder andere dierlijke mest, compost en groenbemesters. In onze wens om meer gebruik te maken van natuurlijke stikstof die in Nederland beschikbaar is, kwamen we uit bij Van Iperen met GreenSwitch.”

Aardbeienteler Verkuijlen uit Heeswijk-Dinther is al 45 jaar vaste leverancier van aardbeien aan Bakker Barendrecht én klant van Van Iperen. Vader Jo Verkuijlen startte in het begin van de jaren tachtig met het leveren van aardbeien aan Albert Heijn. Het bedrijf, nu van zoons Mark en Jorg Verkuijlen, teelt 15 hectare stellingaardbeien en 2 hectare aardbeien onder glas. Daarnaast telen de broers 10 hectare kersen en 35 hectare asperges. “We hebben vanuit Van Iperen aan Verkuijlen gevraagd of zij aan een pilot met GreenSwitch in aardbeien wilden meedoen”, vertelt Gerard Bok van Van Iperen. “Het leuke van dit project is dat alle ketenpartijen er direct bij betrokken zijn. Als je het over circulair hebt, is dit daar een mooi voorbeeld van. In de veehouderij is een stikstofoverschot, in de tuinbouw hebben we veel stikstof nodig.”

‘ELKE TON CO2 DIE JE NÍET UITSTOOT, GAAT FINANCIEEL VOORDEEL OPLEVEREN’

Groene meststof

GreenSwitch is een vloeibare groene meststof die vrijwel CO2-neutraal wordt geproduceerd. De productie ervan vindt plaats bij een biogasfabriek in Hardenberg. Voor GreenSwitch kaliumnitraat wordt ammonium uit vloeibare digestaat gehaald, waarna aerobe bacteriën de ammonium omzetten in een nitraatmeststof, in dit geval kalisalpeter. Nadat de bacteriën de nitraatmeststof hebben geproduceerd, wordt het door middel van diverse membraanstappen gereinigd en geconcentreerd. De vloeibare digestaat is een reststroom die overblijft na de groen gas productie. De output van dit proces bedraagt 1.300 kuub/uur gas, waarvan 300 kuub/uur voor eigen stroomopwekking met een WKK wordt benut. De overige 1.000 kuub/uur groen gas gaat naar het net. GreenSwitch kaliumnitraat is van een dermate hoge zuiverheid dat het reguliere kristallijne kaliumnitraat één op één kan vervangen, aldus Bok. Harleman vervolgt: “Wat voor Bakker Barendrecht belangrijk is, is of het mogelijk is om in de hele keten minder CO2 uit te stoten, met behoud van de kwaliteit van het product. Hoe werkt dat in de praktijk? De meststof gaat met het gietwater mee de tuin in. Je wil een product goed getest hebben, voordat je het op grote schaal kan uitrollen. Bovendien vereist de vloeibare meststof vijf à zes keer meer volume dan reguliere kunstmest en het is circa twee keer zo duur. Wat kost de teelt en wat brengt het op? Dat willen we met elkaar in de pilot goed in beeld krijgen.” Tijdens het project wordt het kostenverschil door Albert Heijn gecompenseerd.

Economische waarde

Bok verwacht dat GreenSwitch op termijn nog efficiënter kan worden geproduceerd, waardoor de prijs van de meststof nog verder zal dalen. Reguliere kunstmest wordt eerder duurder dan goedkoper, vanwege stijgende belasting op gasverbruik en kosten van de CO2-uitstoot die mogelijk in de toekomst worden doorgerekend in het eindproduct, denkt hij. “Uiteindelijk zal de prijs van beide producten steeds dichter bij elkaar komen te liggen. Bovendien krijgt CO2 steeds meer een economische waarde. Het ETS-systeem en invoerrechten op CO2 gaan duurzame alternatieven interessanter maken. Elke ton CO2 die je níet uitstoot, gaat in de nabije toekomst een financieel voordeel opleveren.”

Verkuijlen participeert al in het verduurzamingsprogramma ‘Beter voor Natuur & Boer', met audits en vergoedingen. Voor Mark Verkuijlen was de GreenSwitch-pilot een logische volgende stap. Het project is begin juli gestart en duurt een jaar, met een mogelijke verlenging van nog een jaar. “Het is uniek dat vier partijen samenwerken om de CO2-uitstoot te verlagen”, aldus de teler. “Als we kunnen verduurzamen, moeten we dat zeker proberen. Dat is ook onze drijfveer om aan dit project mee te doen.” GreenSwitch wordt via de bevloeiingslijnen aan de aardbeien toegediend. “We moeten daarvoor wel het voedingsschema aanpassen. Dat doen we samen met een bemestingsspecialist van Van Iperen”, zegt hij.

'Als je niet samen optrekt, loop je een stuk efficiëntie mis'

Kracht van netwerk

Mocht de nieuwe meststof goed bevallen, dan wil Verkuijlen overwegen GreenSwitch te blijven gebruiken. “Misschien is het productieproces van de vloeibare meststof tegen die tijd zover doorontwikkeld, dat het product even duur is als reguliere kunstmest”, lacht hij. De teler is net als Bok van mening dat er op termijn een prijskaartje aan CO2-uitstoot komt te hangen. “Dat is nu nog niet het geval, maar dat gaat in de toekomst vast wel gebeuren. Die kosten moet je ook meenemen in je berekeningen.” Samenwerking met en tussen ketenpartners is hard nodig om verduurzaming in de groente- en fruitsector te bereiken, stelt Eveline Kijlstra, specialist Duurzaamheid bij Albert Heijn. “De keten is van ons allemaal, we lopen veelal tegen dezelfde uitdagingen aan. Als je niet samen optrekt om toepassingen te onderzoeken, loop je een stuk efficiëntie mis die heel belangrijk is. Snelheid is nodig, gezien de urgentie van het onderwerp. Albert Heijn heeft de mogelijkheid om relevante partijen in onze ketens te herkennen en het initiatief te nemen om ze met elkaar te verbinden en te ondersteunen.”

“Het is belangrijk dat de groente- en fruitsector blijft verduurzamen”, vervolgt Kijlstra. “De sector speelt een cruciale rol in het aanbieden van gezonde en voedzame voeding aan de consument. Als Albert Heijn geloven we in de kracht van het netwerk van onze partners om duurzame initiatieven groot te brengen en verder te helpen. Open en transparante communicatie is daarbij belangrijk, evenals het delen van kennis, ervaringen en uitdagingen. Ketenbrede samenwerking is nodig om duurzame doorbraken te realiseren.”