Gezondheid

Minder arbeid en betere verdeling

Er waait een frisse wind door de wereld van biologische bestrijding. De kaartjes, de busjes en het intensieve handwerk maken plaats voor volledig geautomatiseerde strooitechnieken. Dat is niet alleen minder arbeidsintensief, maar zorgt er ook voor dat de verdeling van natuurlijke vijanden beter is. Komkommerteler Tom Koot is ook op die trein gesprongen. “Het is zoveel efficiënter en scheelt veel tijd.”

Tekst: Pieternel van Velden
Fotografie: Sharon Schouten

Op een steenworp afstand van de dorpskern van Kwintsheul ligt komkommerbedrijf Van der Linden, met een oppervlakte van 4,5 hectare. Sinds 2020 teelt Tom Koot er hogedraad komkommers. Hij plant twee keer per jaar: in januari en juni. De teler is aangesloten bij Green Diamonds en verkoopt zijn komkommers via coöperatie Growers United. In de afgelopen jaren is gebleken dat het bedrijf kwetsbaar is voor spint, door de ligging tussen woonwijken. Schrale planten, verstoorde balans “Spint is hier al jaren een lastpak”, vertelt Tom Koot. Aangetaste planten blijven schraal en raken elkaar niet meer. Dat verstoort het microklimaat in de kas en de roofmijten kunnen zich zo ook niet meer goed verspreiden.” Spintplekken leiden uiteindelijk tot uitval, wat het klimaat voor omliggende planten verder onder druk zet. Curatieve inzet van biologische bestrijders werkt dan niet meer goed. Opvallend was dat spint tot voor kort óók leidde tot extra tripsdruk. Tripslarven doen zich tegoed aan spinteieren. In spinthaarden ontstaan webjes waar biologische bestrijders niet graag komen. Zo ontstaat een vicieuze cirkel die uiteindelijk geen alternatief meer biedt dan chemisch ingrijpen, maar ook dat voldeed de afgelopen jaren niet. “Spuiten, dat wil ik niet”, zegt de komkommerteler heel beslist. Hij wil vooral voorkomen dat die situatie ontstaat. Ook trips en witte vlieg vragen aandacht. Die zijn gelukkig goed onder controle te houden met Transeius montdorensis (Mondorensis-System).

‘NU HET UITSTROOIEN DOOR ÉÉN PERSOON GEBEURT, GAAT HET NAUWKEURIGER’

Beperkende factor

Phytoseiulus persimilis is hier de aangewezen roofmijt tegen spint. Tot voor kort werd het uitzetten van deze roofmijten door iedereen gedaan: medewerkers zetten de roofmijten uit na het afronden van hun clip-werkzaamheden. In drukke periodes was tijd hierbij nog wel eens de beperkende factor, waardoor tijdig uitzetten een probleem werd. Soms werden Phytoseiulus en Montdorensis handmatig gemengd. Dat klinkt makkelijker dan het is. Phytoseiulus kruipt nam lijk omhoog in de voorraadkoker, waardoor de verdeling scheef werd. Dat veranderde toen het bedrijf dit jaar startte met de Entomatic RD, een volledig geautomatiseerde verdeler van biologische bestrijders.

Gewasbeschermingsspecialist Marvin Koot van Biobest legt uit hoe deze is ontwikkeld. “Wij zijn specialisten in biologische bestrijding en bouwen geen machines. We zochten naar een apparaat dat roofmijten en andere nuttige insecten automatisch en homogeen in het gewas kan brengen. Daarbij kwamen we uit bij Hortiworld uit Angeren dat technische oplossingen ontwikkelt. Het is opvallend hoe goed het bedrijf onze vraag heeft begrepen.”

In 2020 werd de eerste automatische verdeler ontwikkeld voor gewassen als gerbera en aardbei, de Entomatic MD (Multi Dispenser). Door het succes in die teelten werd het tijd voor een apparaat dat geschikt is voor hoog opgaande vruchtgewassen. Dat werd de Entomatic RD (Row Dispenser). Van der Linden is het derde komkommerbedrijf dat hiermee werkt. Opnieuw blijkt hoe goed Hortiworld heeft nagedacht over een praktische en robuuste oplossing voor het hoge gewas.

Niet blazen, maar vallen

Het principe is eenvoudig. Het apparaat past op elke buisrailkar en heeft flexibele slangen om de biologische bestrijders uit te strooien boven het gewas. In een groot reservoir wordt het product geroerd, zodat de roofmijten goed gemixt blijven met het vulmateriaal. Ze bewegen met lucht door de slang en vallen daarna door de zwaartekracht op het gewas. In tegenstelling tot andere verblazers vallen de beestjes op de plaats waar ze horen en niet ernaast. Daardoor heb je minder verlies van beestjes. Ook kunnen tegelijk voedermijten (Feedamite) worden meegegeven. Nutrimite, op basis van stuifmeel, kan niet worden gebruikt, omdat het systeem dan verstopt raakt. Het heeft Tom Koot verbaasd hoe goed het apparaat werkt. De flexibele slangen bewegen makkelijk langs het gewas. Een uitstekend touwtje of een stengel zijn geen hindernis.

Op het komkommerbedrijf rijdt nu één medewerker mee op de kar. Zij bepaalt de rijdsnelheid. Op de heenweg beoordeelt ze de planten en op de terugweg strooit ze de roofmijten uit. Waar de plaagdruk hoger is, rijdt ze langzamer of strooit ze met de hand extra bij met een losse koker. Het werk kost nu zo’n 3 tot 3,5 uur per hectare. Op het hele bedrijf komt dat neer op zo’n 15 uur per 2 à 3 weken. Dat vindt Tom Koot een enorme winst. “We besparen flink op arbeid. Nu het uit- strooien een taak is van één persoon gebeurt het ook veel nauwkeuriger.” Voor de teler is er veel veranderd. “Wij hebben nu één specialist aange- wezen die de biologische bestrijding uitzet. Dat is gewoon een van onze medewerkers. Ze ziet elke ronde elke plant en weet zo waar de plaagdruk het hoogst is en ze scout meteen op virusplanten. Dit doet zij eens per twee, drie weken, afhankelijk van de spintdruk.”

Toekomst biologische bestrijding

Marvin Koot ziet de Entomatic als een stap in de richting van de toekomst voor geïntegreerde gewasbescherming. “Bedrijven worden groter en de kosten voor arbeid stijgen. Chemische middelen werken minder goed, dus is biologische bestrijding een must. Plagen mogen gewoonweg niet uit de hand lopen. Daarom kiezen telers ervoor om ruime hoeveelheden biologie uit te zetten. Verhoudingsgewijs zet je met dit systeem een grote hoeveelheid uit. Maar het blijft uiteraard altijd spannend en afhankelijk van de omstandigheden hoe het evenwicht zich ontwikkelt.” In de sierteelt is de techniek inmiddels omarmd door een flink aantal bedrijven. In de groenteteelt zijn de eerste apparaten nu in gebruik bij komkommer en paprika. De tomatenteelt toont ook al interesse. Elke Entomatic wordt klant-specifiek gebouwd, afgestemd op onder meer de rijafstand en de situatie ter plekke. De Entomatic kun je ook gebruiken voor andere bestrijders, zoals poppen van sluipwespen, eitjes van gaasvliegen en Artemac (Artemia) om roofwantsen bij te voederen.