Gezondheid

Groene aanpak boekt terrein tegen schimmel in komkommer

Door het zonnige voorjaar is er relatief weinig schimmeldruk in komkommer, maar bij een omslag naar een wat vochtiger en milder weertype liggen botrytis, mycosphaerella en echte meeldauw op de loer. Groene middelen zijn een goede oplossing om schimmels te lijf te gaan, maar bij een hoge druk blijft chemisch ingrijpen noodzakelijk.

Tekst: Annemarie Gerbrandy
Fotografie: Simon Metselaar

De komkommer staat er landelijk heel netjes op, zegt teeltadviseur Floris Coenders van Delphy. Het is eind april, de zon schijnt volop, het is een ideaal voorjaar voor de komkommerteelt, zegt hij. “De producties zijn dit voorjaar goed: de vruchten worden gemakkelijk aangemaakt en er is weinig abortie. De schimmeldruk is voorlopig laag, maar bij een omslag naar een natter en milder weertype wordt het gewas al snel gevoeliger voor schimmels als mycosphaerella en botrytis. Mycosphaerella is een schimmel die we regelmatig in komkommer tegenkomen, zeker in een wat ouder gewas. Dat is deels met klimaatmaatregelen in de kas te beperken, maar op een gegeven moment moet je toch ingrijpen om de druk laag te houden.”

Biologische oplossing

Coenders ziet dat telers steeds meer geïnteresseerd raken in biologische alternatieven, zoals het middel Serifel van BASF, een product tegen echte meeldauw. Door dit middel preventief in te zetten en vaak te herhalen, zie je goede resultaten, zegt de teeltadviseur. Serifel is een fungicide op basis van Bacillus amyloliquefaciens, een stam die is gevonden op een blad van een tabaksplant in Engeland, vult Wessel van Vliet aan, crop manager greenhouse bij BASF. “Om die reden positioneren wij het middel als bladtoepassing. Dan komt het goed tot zijn recht. Het is wel aan te raden om bij het middel een uitvloeier te gebruiken en het over de planten heen te spuiten, voor een goede bladbedekking.”

'Jaarrond hetzelfde bacillusproduct gebruiken'

Probleemloos combineren

Voor Serifel is recent een etiketuitbreiding in komkommer gerealiseerd. De biological mocht voorheen 6 keer per teelt met een maximum van 18 keer per jaar worden ingezet, nu is dat 18 keer per teelt met een maximum van 54 keer per jaar. Dat heeft voor de kweker als voordeel dat hij jaarrond hetzelfde bacillusproduct kan gebruiken, aldus Van Vliet. “Door de lage dosering per hectare is het ook makkelijk in de GBM-kast op te bergen. Een product met veel gebruiksgemak, dus.” Hij raadt aan om het middel wekelijks toe te passen, zeker in een snelgroeiend gewas als komkommer, waarbij voortdurend nieuwe plantdelen beschikbaar komen. Serifel is zonder problemen te combineren met andere producten.

Resistentiemanagement

Floris Coenders vindt het belangrijk om in de teelt te kiezen voor komkommerrassen met resistentie tegen echte meeldauw, omdat dit in de praktijk duidelijke voordelen biedt. Resistentie tegen mycosphaerella is een veel lastiger verhaal, zegt hij. “Er zijn rassen die wat minder gevoelig voor deze schimmel zijn, maar de verwachting is niet dat er op termijn resistente rassen tegen mycosphaerella op de markt komen. In komkommer zijn er veel plekken waar schimmels kunnen binnendringen, zoals in wondjes, open bloemen en gebroken bladeren. De kweker moet goed blijven scouten op ziektedruk, om snel te kunnen ingrijpen. Mocht de schimmeldruk toch uit de hand lopen, dan ontkom je er niet aan een chemisch middel in te zetten.”

Bifasto is een belangrijk chemisch fungicide van BASF, met een werking op echte meeldauw en mycosphaerella. Het gaat hier om een middel op basis van twee werkzame stoffen, waardoor schimmels minder makkelijk resistent voor het product worden. Van Vliet ziet goede resultaten van Bifasto in de schimmelbestrijding in komkommer, maar adviseert het middel niet te mengen met andere producten, vanwege de gewasveiligheid. Een ander goedwerkend middel is Collis. Dit fungicide is al sinds 2003 op de markt, maar knokt zich door het wegvallen van andere chemische stoffen terug in het spuitschema tegen botrytis en mycosphaerella. Ook dit is een middel op basis van twee werkzame stoffen en het is zacht voor het gewas, zegt hij. “Dat maakt Collis een veelzijdig product.”

Ervaringen buitenland

Floris Coenders en Wessel van Vliet hechten veel waarde aan het contact tussen Delphy en BASF. Beide partijen wisselen voortdurend kennis uit, waarbij de kansen voor en behoeften van de kweker centraal staan. “Ik kijk heel kritisch naar de producten die op de markt zijn: wat zijn de beste middelen tegen ziekten en plagen”, zegt Coenders. “Daarbij is het afwisselen van middelen van belang, om het resistentiemanagement in goede banen te leiden. Er zijn steeds minder chemische middelen beschikbaar, de kans op resistentie wordt groter. Het is belangrijk om bij chemische producten op FRAC-codes te letten en voldoende af te wisselen tussen de middelen.” Van Vliet: “Bij groene middelen is dit van minder belang, omdat ze vaak meerdere aangrijpingspunten op een ziekte of plaag hebben.”

De teeltadviseur komt ook bij kwekers in landen als Ierland, Duitsland en Zwitserland. In Duitsland worden ongeveer dezelfde middelen gebruikt als in Nederland; in Ierland en Zwitserland zijn aanmerkelijk minder chemische producten toegestaan, weet hij. “Dat kan in Ierland een uitdaging zijn, omdat het klimaat daar nog vochtiger is dan hier. Toch slagen Ierse kwekers erin kwalitatief goede komkommers te telen met een hoge productie, mede door het gebruik van sterke rassen.” Ook hebben buitenlandse komkommertelers groene producten in hun GBM-kast staan. Vooral in Zwitserland zijn kwekers al behoorlijk ver met het inzetten van biologische middelen, ziet Coenders onderweg.

Hygiënisch werken

Met een krimpend middelenpakket wordt de aandacht voor en inzet van groene middelen steeds belangrijker voor de glastuinbouw, naast rassenkeuze en klimaatbeheersing. We merken dat het aanvragen, verdedigen en in stand houden van actieve stoffen en producten steeds lastiger wordt, zegt Van Vliet. Coenders vervolgt: “Groene middelen kunnen dat gat deels opvullen, maar ook netjes en hygiënisch werken is een punt van aandacht. Wel één met flinke uitdagingen: het werkt kostprijsverhoging in de hand en het is niet eenvoudig goed personeel te vinden.” Toch is teeltadviseur Coenders positief over de toekomst van de glasgroente. “De gangbare teelt kan nog veel leren van de biologische teelt. Het is mooi om te zien dat er steeds meer succesvolle initiatieven ontstaan om waar mogelijk met minder chemie te telen.”